Bezienswaardigheden
In Waarde kom je eigenlijk nooit “per ongeluk”, je moet er echt naar toe rijden. Toch is het zeker de moeite waard om eens te komen kijken want Waarde heeft onder andere 5 rijksmonumenten:
- Het terrein met bewoningssporen van het verdronken dorp Valkenisse, kasteel, kerk en kerkhof.
- Molen “de Hoed”.
- De Nederlands Hervormde kerk.
- De toren van de Nederlands Hervormde kerk.
- Het voormalig gemeentehuis aan de Raadhuisstraat.
Expositie vondsten uit Valkenisse
Het ringdorp Valkenisse wordt eind 12e eeuw gesticht. Na door vele vloeden te zijn geteisterd, gaat het dorp in 1682 definitief verloren. Het wordt bedekt door een dikke laag slib maar komt door erosie zo nu en dan tevoorschijn. Zo ook omstreeks 1990. Inde jaren hierna is zo’n 10 jaar tijd geïnvesteerd om onderzoek hiernaar te doen.
Het vastleggen van de aangetroffen structuren en het verzamelen van losse vondsten wordt aangevuld met onderzoek. Op deze wijze ontstaat een rijk geschakeerd beeld van het dorp en het dorpsleven. Het terrein is niet toegankelijk maar een verzameling van de vondsten is te zien in een speciaal ingerichte kast in de foyer van het dorpscentrum MeerWaarde.
Molen “De Hoed”
De Hoed is een standerdmolen. Al voor circa 1550 is deze molen in de Belgische stad Gent gebouwd. In 1858 werd de molen opnieuw opgebouwd in Kruiningen. De molen bleef in Kruiningen tot 1945 in gebruik. In 1963 volgde een uitgebreide restauratie. Na het overlijden van de molenaar raakte de molen wederom in verval en kocht de toenmalige gemeente Kruiningen de molen aan. In 1991 volgde volledige herbouw in Waarde waarbij de molen zijn oorspronkelijke uiterlijk terugkreeg.
In 1993 was de feestelijke opening. De molen, die sinds 1995 eigendom is van de Stichting Molen De Hoed, is thans uitgerust met twee koppels maalstenen die geheel op Vlaamse wijze allebei door een apart bovenwiel worden aangedreven. De roeden van de molen zijn ruim 24 meter lang en zijn voorzien van het Oudhollands hekwerk met zeilen.
Stichting Molen de hoed
Stichting molen de Hoed is sinds 1995 eigenaar van de molen van Waarde en zet zich in voor het behoud van de molen. De blikvanger van Waarde! Dit doen we door zelf klein onderhoud te plegen en met het werven van fondsen. Ook onderhouden we het erf rond de molen.
Wanneer de molen draait, doorgaans op zaterdagen, is deze vrij toegankelijk.
Meer info op: www.zeeuwsemolens.nl
Contact: secretaris@zeeuwsemolens.nl
De kerk van de Hervormde gemeente.
Aan de westelijke kant zien we de, aan drie zijden vrijstaande, toren uit de veertiende eeuw. Het schip van de kerk dateert uit de vijftiende eeuw. De koorsluiting, aan noordelijke zijde dateert van na 1589. Tegen de zuidmuur van de kerk vinden we de consistoriekamer en een aangebouwde grafkapel uit 1657.
In de grafkapel vindt men het monument van Gilles van der Nisse Davidszoon, ambachtsheer van Waarde. Gilles werd, na een fatale ontmoeting met de aanhangers van de baljuw te Goes in 1657, begraven in het koor van de Grote kerk te Goes. Later wordt hij overgebracht naar de voor hem gebouwde graftombe.
Meer van de geschiedenis van deze kerk vind u onder het tabblad “kerken“.
Het voormalige gemeentehuis.
In 1909 wordt het toenmalige gemeentehuis gesloopt, waarna onder leiding van architect W. Sterk uit Schore op dezelfde plaats in de Raadhuisstraat een nieuw gemeentehuis wordt gebouwd door aannemer Kopmels uit Waarde.
Voor de bouw en de meubilering werd 4800 gulden geleend van de toenmalige ambachtsheer Wilhelm Cornelis Baert. Opvallend is de dubbele houten voordeur die is voorzien van houtsnijwerk en de boogtrommel met het opschrift “Gemeentehuis” met Art Nouveau motieven.
De eerste burgemeester die in dit gemeentehuis zijn taak uitoefende was Cornelis Thorenaar en de laatste was burgemeester Jacobus Dingenus de Kam (tot 1 januari 1970).
Het oorlogsmonument
In de nacht van 11 april 1944 stortte in Waarde een Engels vliegtuig neer. Op de plaats van het ongeluk is een monument opgericht ter nagedachtenis aan de acht mensen die bij dit ongeluk om het leven kwamen.
Het oorlogsmonument is een bakstenen gedenkmuur met een bronzen plaquette. In de kinderkoppen voor de muur is een natuurstenen gedenksteen ingemetseld. Achter het gedenkteken bevindt zich een haag. Het monument is 2 meter hoog, 7 meter breed en 5 meter diep.
De onthulling van dit monument, op 31 maart 1984, vond plaats door Z.K.H. Prins Berhard en de voormalige gezagvoerder van het vliegtuig, de heer H.J. Moore .
Het bietenhaventje
Iets ten zuiden van de dorpskern van Waarde ligt aan de Westerscheldedijk een klein, voormalig bietenhaventje. Ooit een bedrijvige plek, waar bieten werden verscheept en bietenpulp voor beestenvoer werd gelost. Nu een rustiek haventje waarin enkele kleine bootjes van dorpsbewoners liggen aangemeerd. Weinigen zijn bekend met dit stukje maritiem erfgoed. De tijd lijkt er stil te staan.
Een gedenksteen in de basaltblokken geeft aan dat:
“Onder de directie van den Hoofd Ingenieur van den Waterstaat A. Caland, Ridder der Orde van den Nederlandschen Leeuw. Het bestuur van den Hoofd Ingenieur titulair K. Schraver en het dagelijksch toezigt van de Opzigter van den Waterstaat J. Bourdrez, door den Aannemer J. Blokland” dit haventje in 1847 is gebouwd.
Beeldengroep Parkzicht
Deze beeldengroep is tot stand gekomen in samenwerking met de dorpsraad Waarde en is op 24 december 2004 feestelijk onthuld.
Beeldhouwer: Frida van Overbeeke-
